भारताचे पहिले गृहमंत्री आणि 'लोहपुरुष' म्हणून ओळखले जाणारे, भारताच्या एकसंघतेचे शिल्पकार सरदार वल्लभभाई पटेल यांची आज जयंती. आजचा दिवस देशभरात त्यांच्या स्मृतीस वंदन करण्याचा आणि त्यांनी स्वातंत्र्योत्तर काळात देशाला एकसंध ठेवण्यासाठी दिलेल्या अतुलनीय योगदानाची आठवण करण्याचा आहे. सरदार पटेलांचे कार्य हे केवळ राजकीय नव्हते, तर ते दूरदृष्टीचे आणि राष्ट्र उभारणीसाठी समर्पित होते, ज्याचा प्रभाव आजही भारताच्या अस्तित्वावर स्पष्टपणे दिसतो.
गुजरातमधील एका सामान्य शेतकरी कुटुंबात जन्मलेले वल्लभभाई पटेल यांनी आपले कायदेशीर शिक्षण पूर्ण करून ब्रिटिशांविरुद्धच्या स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय सहभाग घेतला. महात्मा गांधींच्या विचारांनी प्रभावित होऊन त्यांनी बारडोली सत्याग्रह सारख्या आंदोलनांचे यशस्वी नेतृत्व केले, ज्यामुळे त्यांना 'सरदार' ही उपाधी मिळाली. त्यांची कणखर वृत्ती आणि कुशल नेतृत्वाची चुणूक तेव्हाच दिसून आली होती. स्वातंत्र्यलढ्यात त्यांनी अनेक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावल्या, ज्यामुळे ते काँग्रेसमधील एक प्रमुख आणि विश्वासार्ह नेते बनले.
स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर भारतासमोर सर्वात मोठे आव्हान होते ते ५०० हून अधिक संस्थानांना भारतीय संघराज्यात विलीन करण्याचे. या बिकट परिस्थितीत सरदार पटेलांनी आपल्या अजोड कूटनीती, दृढ इच्छाशक्ती आणि प्रसंगावधानामुळे हे शिवधनुष्य लीलया पेलले. त्यांनी अनेक संस्थानांना सामोपचाराने तर काही ठिकाणी कठोर भूमिका घेऊन भारताचा अविभाज्य भाग बनवले. यामुळेच आज आपण एक अखंड भारत अनुभवत आहोत, ज्याचे श्रेय निर्विवादपणे सरदार पटेलांना जाते. त्यांची ही कामगिरी त्यांना 'लोहपुरुष' ही उपाधी सार्थ ठरवणारी ठरली.
सरदार पटेलांच्या राष्ट्रनिर्माणातील या महत्त्वपूर्ण योगदानाला आदरांजली म्हणून, त्यांच्या जयंतीचा दिवस 'राष्ट्रीय एकता दिवस' (National Unity Day) म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी देशभरातील विविध कार्यक्रमांतून त्यांच्या कार्याची आठवण करून दिली जाते आणि एकतेचा संदेश दिला जातो. पंतप्रधान, राष्ट्रपती आणि इतर मान्यवर त्यांच्या प्रतिमेला पुष्पहार अर्पण करून आदरांजली वाहतात. गुजरातमध्ये त्यांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ उभारण्यात आलेला 'स्टॅच्यू ऑफ युनिटी' (Statue of Unity) हा त्यांच्या भव्य व्यक्तिमत्त्वाचे आणि एकतेच्या संदेशाचे प्रतीक म्हणून उभा आहे.
सरदार वल्लभभाई पटेल हे केवळ एक राजकीय नेते नव्हते, तर ते दूरदृष्टीचे राष्ट्रनिर्माते होते. त्यांची कणखर भूमिका, अखंड भारताची दूरदृष्टी आणि निःस्वार्थ सेवा आजही आपल्या सर्वांसाठी प्रेरणादायी आहे. त्यांच्या जयंतीदिनी आपण त्यांच्या आदर्शांचे स्मरण करून, एक मजबूत आणि एकसंघ भारत घडवण्याच्या त्यांच्या स्वप्नाची पूर्तता करण्याचा संकल्प करूया. त्यांची दूरदृष्टी आणि एकतेचा संदेश भावी पिढ्यांसाठी सदैव मार्गदर्शक राहील.