Bank Saki information in Marathi: देशातील महिलांना सशक्त आणि स्वावलंबी बनवण्यासाठी सरकार अनेक योजना राबवते. कोरोना महामारीच्या पार्श्वभूमीवर अशा योजनेला अधिक चालना देण्यात आली आहे. अशीच एक योजना म्हणजे बँक सखी योजना ज्यामध्ये ग्रामीण महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनविण्यावर भर दिला जातो. या योजनेंतर्गत ग्रामीण महिलांना बँक सखी बनवले जाते जे गावातील लोकांच्या बँकेशी संबंधित गरजा पूर्ण करतात. ज्यांना बँकेत जाता येत नाही किंवा बँक घरापासून दूर आहे त्यांच्यासाठी बँक सखी त्यांच्या घरी बँकिंग सुविधा पुरवते.
उत्तर प्रदेशात ही योजना जोरात सुरू आहे. देशातील इतर राज्येही या योजनेचा अवलंब करून ग्रामीण महिलांचे सक्षमीकरण करत आहेत. ही योजना गेल्या वर्षी यूपीमध्ये सुरू करण्यात आली होती. याअंतर्गत प्रत्येक बँक सखीला ६ महिन्यांसाठी ४ हजार रुपये मानधन देण्यात आले. याशिवाय लॅपटॉपसारख्या उपकरणाच्या खरेदीसाठी सरकारकडून ५० हजार रुपये देण्यात आले. लॅपटॉपची गरज आहे कारण त्याद्वारे बँकेशी संबंधित कामे गावात फिरून केली जातात. लोक बँकेत जाऊ शकत नाहीत, तरीही ते घरी बसून बँकेचे काम करू शकतात.
चांगले कमिशन उत्पन्न
बँक सखी म्हणून कोणतेही निश्चित मानधन नाही, परंतु व्यवहारात कमिशनच्या स्वरूपात चांगले उत्पन्न मिळते. ज्योती सांगते की आता ती दरमहा ४० हजार रुपये कमावते. ही रक्कम कुटुंब चालवण्यासाठी पुरेशी आहे. ज्योती स्वतःच्या अभ्यासाचा खर्च भागवतानाच घराचा खर्चही पाहते. इतर बँक सखी महिलांप्रमाणेच ज्योतीनेही बँकेतून प्रशिक्षण घेतले आहे आणि त्यानंतर गावोगावी लॅपटॉप घेऊन काम करते. ज्यांना बँकेशी संबंधित काम करायचे असेल, पैसे काढायचे असतील तर ते ज्योतीची मदत घेतात.
आजिविका मिशन अंतर्गत प्रशिक्षण
वास्तविक, आजिविका मिशन अंतर्गत बँक सखी कार्यक्रमात सहभागी होणाऱ्या महिलांना प्रशिक्षण दिले जाते. लॅपटॉप इत्यादी खरेदीसाठी सरकारकडून कर्ज दिले जाते. ज्योतीनेही तेच केले आणि कर्ज घेऊन लॅपटॉप घेतला आणि मध्य प्रदेश ग्रामीण बँकेच्या भयना शाखेत रुजू झाली. आज ज्योती भयनाच्या आजूबाजूच्या ६ गावांतील लोकांना बँकिंग सुविधा पुरवते. आज या कामासाठी ज्योतीकडे दोन लॅपटॉप आणि एक स्कूटर आहे. तसेच इतर राज्यातील महिलाही प्रशिक्षण घेऊन स्वावलंबी बनून हे काम करत आहेत. ग्रामीण स्वयंरोजगाराला चालना मिळावी आणि लोकांना घरपोच बँकिंग सुविधा मिळावी यासाठी राज्य सरकारे या योजनेचा झपाट्याने विस्तार करत आहेत.